Czym jest LIV Golf i kto stoi za nową ligą golfową sponsorowaną przez Arabię Saudyjską?

Rozgrywki LIV Golf zainaugurowano 9 czerwca 2022 r. Oficjalna nazwa brzmiała wtedy LIV Golf Invitational Series, by od 2023 r. zyskać miano LIV Golf League. Sponsoruje je Public Investment Fund, czyli państwowy fundusz majątkowy Arabii Saudyjskiej (największy taki fundusz na świecie, który w momencie zakładania – w 2016 r. – wart był 2 biliony USD). Pojawienie się LIV Golf wywołało prawdziwe trzęsienie ziemi, jakiego chyba dotąd nie było jeszcze w golfowym świecie. Podzieliło tym samym dziennikarzy, zawodników, całe sztaby trenerskie. Nic nie jest jednak czarno-białe, zwłaszcza po czerwcu 2023 r., kiedy to ogłoszono – dla wielu szokujące – porozumienie. Co zatem warto wiedzieć o LIV Golf zarówno od strony sportowej, jak i ze względu na tło moralno-polityczno-biznesowo-prawne? Ciekawych wątków jest bez liku!

Spis treści:

• LIV Golf – czym jest ta organizacja?
• Dlaczego LIV Golf wzbudza kontrowersje?
• Czy można jednocześnie grać w LIV Golf i PGA Tour lub European Tour?
• Kto gra w LIV Golf?
• Jaki jest skład drużyn w LIV Golf w 2023?
• Harmonogram turniejów LIV Golf 2023
• Ile można wygrać w LIV Golf?

LIV Golf – czym jest ta organizacja?

Wiele osób, które po raz pierwszy spotykają się z nazwą „LIV Golf”, zakłada, że ma ona coś wspólnego z „życiem” – w końcu niemalże identycznie pisane słowo w języku angielskim dokładnie to oznacza („live”). Nie jest to jednak głównym założeniem. „LIV” to bowiem w rzymskim zapisie liczba 54, która odpowiada punktacji, jaką można uzyskać, jeżeli każdy dołek na polu par-72 będzie rozegrany z wynikiem jednego uderzenia piłki poniżej jego normy (tzw. birdie), a także generalnej liczbie dołków, które są rozgrywane w wydarzeniach LIV Golf.

54 dołki to dokładnie trzy dni rywalizacji, w których każdy odpowiada 18-dołkowej rundzie. W czasie trwania rozgrywek rywalizuje ze sobą 48 golfistów, którzy mogą przez pełne trzy dni starać się osiągnąć jak najlepszy wynik (określa się to jako turnieje no-cut). Co jest sporą różnicą w porównaniu do turniejów PGA Tour, w których rywalizuje średnio ok. 130-140 zawodników, lecz połowa z nich odpada już po pierwszych dwóch rundach turnieju. Dodatkowo w LIV Golf jednocześnie trwa rywalizacja drużynowa – z graczy biorących udział w ligowych zawodach tworzy się 12 czteroosobowych drużyn. 

Dlaczego LIV Golf wzbudza kontrowersje?

Trudno w prosty sposób odpowiedzieć na pytanie, dlaczego LIV Golf wzbudza kontrowersje, ponieważ… powodów jest wiele! Jednak jeśli nie wiadomo do końca o co chodzi – lub od czego zacząć – warto wytoczyć niezwykle emocjonujący wątek, jakim są pieniądze. W LIV Golf można spotkać się z kwotami, jakich jeszcze w tej dyscyplinie sportu nie było. Choć powszechnie golf i tak uznawany jest za sport „z wyższej półki”, a wygrane w turniejach PGA Tour są niebotyczne, postanowiono przejść na zupełnie inny poziom. Przykładowo w sezonie 2021/2022 w PGA Tour na nagrody przeznaczono 427 mln USD, co wiązało się ze wzrostem w porównaniu do wcześniejszych sezonów o ok. 60 mln USD. W  przypadku LIV Golf było to 255 mln dolarów, przy czym PGA Tour to 48 oficjalnych wydarzeń, a w skład rozgrywek sponsorowanych przez Arabię Saudyjską wchodziło ich tylko… 8. 

Co więcej, za samo dołączenie do ligi oferowano czołowym graczom odpowiednie wynagrodzenie – niektórzy mieli podobno dostać propozycje na poziomie ok. 100-150 mln USD. Przykładem jest Dustin Johnson, który w swojej karierze wygrał 24 turnieje PGA. Od 2008 r. otrzymał za nie jednak „tylko” 74 mln USD, więc nic dziwnego, że propozycja okazała się kusząca – 7 czerwca 2022 r. ogłosił swoje odejście z PGA Tour i dołączenie do nowo powstałej ligi, której pierwszy sezon zresztą finalnie wygrał (łącznie zdobył też największą pulę nagród pieniężnych za owe zwycięstwo). Wielu zawodników, pomimo tego typu zachęt, nie zrezygnowało jednak z PGA Tour. W tym np. Tiger Woods, któremu podobno zaoferowano za dołączenie do LIV Golf nawet 700-800 mln USD! W porządku, kwoty kwotami, ale co dodatkowo podkręca te wszystkie emocje? Otóż kluczową kwestią są tu względy wizerunkowo-moralne – pojawiły się głosy, że gracze, którzy przeszli do LIV Golf, „dali się kupić”.

   Sportwashing na celowniku

Wspomniany tu argument wiąże się przede wszystkim z komentarzami, które odnoszą się do tego, że LIV Golf powstało w celu „wybielania” wizerunku Saudyjskiej monarchii właśnie poprzez ten wyjątkowy sport. Takie zjawisko określa się jako sportswashing (pojawiało się także m.in. w związku z Mundialem w Katarze). Organizacja Human Rights Watch skomentowała przedsięwzięcie Arabii Saudyjskiej, jako „próbę odwrócenia uwagi od poważnych naruszeń praw człowieka poprzez przejmowanie wydarzeń, które celebrują ludzkie osiągnięcia”. 

Sporo krytyki spadło m.in. na Grega Normana, który objął funkcję CEO w LIV Golf. To były znakomity zawodowy golfista, który w latach 80. i 90. XX wieku spędził łącznie 331 tygodni na 1. miejscu Official World Golf Ranking. W jego stronę płynęły liczne oskarżenia o to, że pomaga represyjnemu rządowi saudyjskiemu dla własnych korzyści finansowych. Australijczyk podkreślał, że nie bierze udziału w sportwashingu, a z LIV Golf współpracuje ze względu na ogromną pasję właśnie do golfa. W maju 2022 r. udzielił jednak wypowiedzi, którą trudno było identyfikować z wcześniejszymi słowami. Bronił bowiem Mohammeda bin Salmana, saudyjskiego następcy tronu, w kontekście podejrzeń o udział w zabójstwie Jamala Khashoggi. Był to saudyjski dziennikarz, dysydent, felietonista m.in. The Washington Post. Został zamordowany w saudyjskim konsulacie w Stambule w 2018 r. przez agentów rządu saudyjskiego. Rzekomo było to polecenie wspomnianego Mohammeda bin Salmana. Norman powiedział w odniesieniu do tej sprawy: „Słuchajcie, wszyscy popełniliśmy błędy, ale po prostu chcesz się na tych błędach uczyć i poprawiać je w przyszłości”. Jego wypowiedź została silnie skrytykowana. Odniosła się do niej nawet narzeczona Khashoggi’ego, która powiedziała, że nazwanie „brutalnego zabójstwa Jamala jako błąd, zlekceważenie go i uznanie, że po prostu powinniśmy iść dalej” było bolesne. Domagała się także wykluczenia zawodników, którzy zdecydowanie się na współpracę z LIV Golf, z wszelkich innych zawodów.

   9/11 – współpraca w cieniu zamachów na World Trade Center  

Co więcej, 22 czerwca 2022 r. grupa prawie 2500 członków rodzin osób zabitych lub rannych podczas ataków na World Trade Center wystosowała list otwarty do tych zawodników, którzy pozostali w PGA Tour. Zwrócili się do nich m.in. w następujących słowach: „Dziękujemy za wstawienie się w obronie przyzwoitości. Dziękujemy za wstawienie się w obronie rodzin ofiar z 11 września. Dziękujemy za opór wysiłkom Królestwa Arabii Saudyjskiej, które mają na celu oczyszczenie jego reputacji, poprzez kupowanie zawodowych sportowców… Do tych z was, którzy postawili to, co słuszne, ponad krwawe pieniądze od skorumpowanej, destrukcyjnej organizacji sportowej i jej saudyjskich zwolenników, prosimy, nadal bądźcie silni”. To mocne słowa, które niewątpliwie budzą wiele emocji. 

Zresztą kontekst ataków z 11 września jest znacznie szerszy i dotyka też m.in. byłego prezydenta USA, Donalda Trumpa – członkowie rodzin ofiar potępili go za zorganizowanie wydarzenia, które odbywało się właśnie w ramach inauguracyjnego sezonu LIV Golf, w jego ośrodku Trump National Golf Club (co ciekawe, w sezonie 2023 wydarzenia LIV Golf odbędą się już na trzech polach należących do Donalda Trumpa). Jest to o tyle niepokojące, że przed laty Trump sam odnosił się do tezy mówiącej o tym, że Arabia Saudyjska wspierała organizacje terrorystyczne.

Czy można jednocześnie grać w LIV Golf i PGA Tour lub European Tour?

W tym kontekście zaczynają się kolejne schody… 9 czerwca 2022 r. ogłoszono, że golfiści biorący udział w pierwszym z rozgrywanych turniejów LIV Golf nie są już uprawnieni do rywalizacji w PGA Tour. Skutkiem tego – poza rotacją w gronie samych zawodników – pojawił się m.in. pozwy cywilne, które wytoczyli PGA Tour niektórzy gracze oraz LIV Golf. 

Jeśli chodzi o DP World Tour, czyli wcześniejsze European Tour, pełnego zakazu uczestniczenia w wydarzeniach obu lig nie było. Pojawiły się jednak działania dyscyplinarne wobec tych graczy, którzy brali udział w turniejach LIV Golf, w tym zawieszenia w turniejach, grzywny czy usunięcie ze stanowiska kapitana drużyny (Henrika Stensona w Ryder Cup). Tu także doszło do konfliktów prawnych, które rozstrzygnięto przy wsparciu Sports Resolutions. To niezależna, globalna organizacja, która zapewnia ekspercką i efektywną kosztowo alternatywę dla tego typu sporów w świecie sportu, w tym wewnętrznych procesów odwoławczych czy nawet sporów sądowych. Jej eksperci uznali, że to racje DP World Tour są górą i bez wątpienia można było zawiesić oraz ukarać grzywną graczy, którzy bez zgody organizacji wzięli udział w wydarzeniach konfliktowych. Owszem, niektórzy zawodnicy ubiegali się w 2022 r. o takie zgody, ale ich prośby zostały odrzucone. Finalnie uznano, że poprzez granie w zawodach z cykli LIV Golf, „dopuścili się oni poważnych naruszeń” regulaminu DP World Tour. Apelacje zostały odrzucone, a gracze musieli zapłacić grzywnę w wysokości 100 000 GBP, którą pierwotnie nałożyła sama organizacja DP World Tour.

   Porozumienie LIV Golf, PGA Tour i DP World Tour – nowy początek?

Konflikty zdawały się tylko narastać. Jakim zatem zaskoczeniem było zawiązanie porozumienia pomiędzy LIV Golf, PGA Tour i DP World Tour! 6 czerwca 2023 r. ogłoszono, że połączą swoje siły, tworząc nowy komercyjny podmiot, który będzie finansowany przez Public Investment Fund – będzie to inwestycja kapitałowa, która ma pomóc w rozwoju planowanego podmiotu (początkowo nazwanego NewCo). Co ważne, to PGA Tour ma posiadać większość głosów w zakresie zarządzania owym podmiotem.

Ma to na celu „ujednolicenie gry w golfa na całym świecie”. Zgodnie z początkowymi ustaleniami, komisarz PGA Tour, Jay Monahan, będzie pełnił funkcję dyrektora generalnego tego podmiotu, a przewodniczącym będzie Yasir Al-Rymayyan, czyli prezes wspomnianego państwowego funduszu majątkowego Arabii Saudyjskiej. W efekcie wszystkie trzy ligi mają brać udział we wspólnych ustaleniach administracyjnych oraz zatwierdzać swoje wydarzenia. Co więcej, porozumienie zakończyło wszelkie istniejące dotąd spory sądowe. Pojawiły się też plany, by zapewnić „uczciwe kryteria i warunki powrotu zawodników, zgodne z polityką dyscyplinarną każdego z Tour’ów” – dotyczy to zatem zarówno powrotów do PGA Tour, jak i DP World Tour. Co jednak ważne, powroty nie nastąpią przed końcem sezonu 2023, a w jego trakcie nie będzie też nowych „rekrutacji” do zawodów z cyklu LIV Golf. 

Opisywane tu porozumienie było sporym szokiem dla wszystkich, w tym także dla graczy PGA Tour, którzy nie byli zadowoleni m.in. z ukrywania całego procesowania tego typu fuzji. Odbyło się zatem długie i intensywne spotkanie, w trakcie którego można było wszystko z nimi omówić – podobno jego przebieg był naprawdę gorący… Nie pojawiły się jednak żadne szczegóły dotyczące tego, jak wpłynie to na rywalizację, w tym m.in. kwalifikację do nadchodzącego Ryder Cup. Nie wiadomo też, co tak naprawdę wydarzy się z LIV Golf – nie ma pewności, że w ogóle przetrwa. Co więcej, nie ma też dokładnych informacji, jak wpłynie to na obliczanie punktacji w OWGR. Turnieje LIV Golf od samego początku nie były punktowane w ramach światowego rankingu. Była to jednak z bardziej problematycznych kwestii w kontekście sportowym, ponieważ skutkiem stały się znaczne spadki wielu zawodników. Jak jednak podano: „Strony będą współpracować w dobrej wierze i dołożą wszelkich starań, aby zapewnić uznanie OWGR dla wydarzeń LIV Golf”.

Do czasu ustalenia wszelkich konkretów, Public Investment Fund (PIF) będzie partnerem korporacyjnym PGA World Tour oraz DP World Tour. Wybrane zostaną turnieje o wysokim profilu, w kontekście których fundusz lub desygnowane do tego podmioty dokonają inwestycji finansowych, by móc być ich partnerami tytularnymi (dotąd PIF był sponsorem tytularnym tylko Saudi International, które to rozgrywki początkowo wchodziły w zakres DP World Tour – obecnie są uwzględnione w harmonogramie Asian Tour). 

Warto też podkreślić, że w wyniku porozumienia, zarząd PGA Tour zyska nowego członka – będzie to 11. osoba, która zostanie wyznaczona właśnie przez państwowy fundusz majątkowy Arabii Saudyjskiej. Dotąd członków zarządu było dziesięciu: 5 graczy z PGA Tour oraz 5 niezależnych dyrektorów. Pojawia się zatem pytanie, czy nie zostanie dołączony także 6. zawodnik, co pozwoli pozostawić status równowagi pomiędzy częścią zarządu złożoną z graczy a częścią dyrektorką.

Ponownie powróciły również wątpliwości etyczno-moralne i pojawia się w tym kontekście wiele krytyki – teraz w zasadzie względem całego PGA Tour…

Kto gra w LIV Golf?

Do LIV Golf dołączyło wielu czołowych zawodników. Wśród nich na pewno warto wymienić chociażby następujące nazwiska: Dustin Johnson (przez 135 tygodni był nr 1 OWGR), Sergio Garcia (zwycięzca Master Tournament 2017), Lee Westwood (przez 22 tygodnie był nr 1 OWGR, zwycięzca m.in. U.S. Open 2017 i 2018), Brooks Koepka (nr 1 OWGR przez 47 tygodni), Martin Kaymer (przez 8 tygodni był nr 1 OWGR, zwycięzca m.in. U.S. Open 2014), Graeme McDowell (zwycięzca U.S. Open 2010), Louis Oosthuizen, Charl Schwartzel, Kevin Na, Patrick Reed czy Ian Poulter.

Jaki jest skład drużyn w LIV Golf w 2023?

Z założenia, w sezonie 2023 w LIV Golf miało grać 48 zawodników, którzy stworzyli 12 czteroosobowych drużyn. Pojawił się jednak jeden pięcioosobowy wyjątek, co tak naprawdę przełożyło się na małe zmiany względem założeń i finalnie wzrost liczby golfistów (do 49 w sezonie). Co ważne, w 2023 r. ustalono, że skład poszczególnych drużyn nie będzie się zmieniał. Była to odpowiedź na wcześniejszy sezon, w którym niektórzy zawodnicy zmieniali swoje drużyny nawet z tygodnia na tydzień. Sezon 2023 wygląda zatem pod tym względem następująco:

• 4 Aces GC – Dustin Johnson (c), Pat Perez, Patrick Reed, Peter Uihlein (wszyscy USA);
• Stinger GC – Louis Oosthuizen (c), Dean Burmester, Branden Grace, Charl Schwartzel (wszyscy RPA);
• Torque GC – Joaquin Niemann (c; Chile), David Puig (Hiszpania), Mito Pereira (Chile), Sebastian Munoz (Kolumbia);
• RangeGoats GC– Bubba Watson (c; USA), Talor Gooch (USA), Thomas Pieters (Niemcy), Harold Varner III (USA);
• Crushers GC– Bryson DeChambeau (c; USA), Paul Casey (Anglia), Charles Howell III (USA), Anirban Lahiri (Indie); 
• Fireballs GC – Sergio Garcia (c; Hiszpania), Abe Ancer (Meksyk), Eugenio Chacarra (Hiszpania), Carlos Ortiz (Meksyk); 
• Smash GC – Brooks Koepka (c), Chase Koepka, Jason Kokrak, Matt Wolff (wszyscy USA);
• Ripper GC – Cameron Smith (c), Matt Jones, Marc Leishman, Jed Morgan (wszyscy Australia);
• Iron Heads GC – Kevin Na (c; USA), Sihwan Kim (USA), Danny Lee (Australia), Scott Vincent (Zimbabwe); 
• HY Flyers GC – Phil Mickelson (c), James Piot, Brendan Steele, Cam Tringale (wszyscy USA);
• Majesticks GC – Ian Poulter (c; Anglia), Henrik Stenson (c; Szwecja), Lee Westwood (c), Sam Horsfield, Laurie Canter (wszyscy Anglia);
• Cleeks GC – Martin Kaymer (c; Niemcy), Richard Bland (Anglia), Graeme McDowell (Irlandia Północna), Bernd Wiesberger (Austria). 

Harmonogram turniejów LIV GOLF 2023

Pierwszy sezon LIV Golf składał się z 8 turniejów. W sezonie 2023 jest ich już 14. Generalnie odbędą się w 7 krajach, choć aż 8 z nich będzie miało miejsce w USA. Finał, rzecz jasna, odbędzie się w Arabii Saudyjskiej. Oto pełen harmonogram:

• 24-26.02 – LIV Golf Mayakoba, Meksyk
• 17-19.03 – LIV Golf Tucson, USA
• 31.03-02.04 – LIV Golf Orlando, USA
• 21-23.04 – LIV Golf Adelaide, Australia
• 28-30.04 – LIV Golf Singapore, Singapur
• 12-14.05 – LIV Golf Tulsa, USA
• 26-28.05 – LIV Golf Washington, D.C., USA
• 30.06-02.07 – LIV Golf Andalucia, Hiszpania
• 07-09.07 – LIV Golf London, Wielka Brytania 
• 04-06.08 – LIV Golf Greenbrier, USA 
• 11-13.08 – LIV Golf Bedminster, USA
• 22-24.09 – LIV Golf Chicago, USA
• 20-22.10 – LIV Golf Miami, USA
• 03-05.11 – LIV Golf Jeddah, Arabia Saudyjska

Ile można wygrać w LIV Golf?

Jak to zostało wspomniane, pule nagród w turniejach LIV Golf są spektakularne. Na każde zawody przypada 20 mln USD na nagrody indywidualne, a także 5 mln USD na drużyny. W finalne rozgrywanym w Arabii Saudyjskiej jest już tylko turniej drużynowy, lecz w nim wyjątkowo do rozdysponowania będzie aż 50 mln USD. 

Teoretycznie dokładnie tak samo było w sezonie 2022, lecz warto zauważyć, że do kolejnego dołożono aż 6 dodatkowych turniejów. Biorąc zatem pod uwagę, że najlepszy zawodnik LIV Golf 2022 – Dustin Johnson – wzbogacił się łącznie o sumę 35 637 767 USD (10 575 267 to nagrody indywidualne, 7 062 500 USD związane z rozgrywkami drużynowymi, a 18 000 000 stanowiły bonusy), co daje średnio 4 375 000 USD na turniej, w tym roku mógłby zgarnąć o 26 250 000 USD więcej. Drugi w sezonie 2022 był Branden Grace – na jego koncie wylądowało 16 634 666 USD, zaś u trzeciego Petera Uihlein’a – 12 814 786 USD.