Historia Polskiego Związku Golf (i nie tylko!)

Golf to dyscyplina sportowa z ogromnymi tradycjami. Niektórzy badacze wskazują, że swoje początki miała wręcz w starożytnym Rzymie! Musiało minąć jednak sporo czasu, zanim w naszym kraju pojawiła się oficjalna organizacja, która dba o ten wyjątkowy sport. Historia Polskiego Związku Golfa, choć formalnie rozpoczyna się w 1993 roku, ma znacznie dłuższe i do tego niezwykle ciekawe korzenie – jak zatem przebiegał rozwój Polskiego Związku Golfa? Oto historia w pigułce!

Spis treści:

• Jakie były początki Polskiego Związku Golfa?
• Dlaczego XX-lecie między wojenne było ważnym okresem w rozwoju polskiego golfa?
• Trudny czas dla golfa w Polsce – PRL
• Lata 80. i 90. – intensywny rozwój polskiego golfa
• Historia Polskiego Związku Golfa na miarę XXI wieku

Jakie były początki Polskiego Związku Golfa?

Zanim o rozwoju Polskiego Związku Golfa, warto przyjrzeć się generalnej historii tej dyscypliny. Jak to zostało wspomniane, niektóre źródła wskazują, że już w Imperium Rzymskim powstała gra, która bazowała na drewnianych kijach oraz wypchanych pierzem piłkach. ^[1] Trudno jednak wskazać na jakiś konkretny czas czy miejsce, które w pełni można by było określić jako kolebkę golfa. Z reguły jednak za jego „ojczyznę” uznaje się Szkocję, a pierwsze golfowe doniesienia z tych terenów pochodzą już z 1457 roku.

Co ciekawe, w okresie średniowiecza kontakty polsko-szkockie w zakresie handlu były dość bliskie. Stąd też pojawiła się hipoteza, czy oby przypadkiem już w XV wieku golf nie pojawił się także na naszych ziemiach. Jest to wielce prawdopodobne i zdają się potwierdzać to szkockie archiwa!^[1,2]

Co jeszcze wiadomo o historii polskiego golfa? Istnieją doniesienia, jakoby grał w niego sam Stanisław August Poniatowski. Można więc zakładać, że XVIII wiek także przebiegał pod znakiem tego sportu. Jeśli jednak chodzi o pierwsze wzmianki na temat polskich pól golfowych, wskazuje się przede wszystkim na Niemiecki Rocznik Golfowy z 1911 roku, w którym wymienione zostało 9-dołkowe pole, znajdujące się obok zamku z Głogówku (Górny Śląsk). Był to prywatny obiekt Hansa-Georga von Oppersdorfa, który pochodził ze śląskiej rodziny szlacheckiej z ogromnymi tradycjami – majątek rodowy, w tym właśnie m.in. zamek Oberglogau, przejął po swoim dziadku w 1889 roku.

W 1914 roku pojawiła się zaś wzmianka o golfie w magazynie „Lotnik i Atomobilista”, a 10 lat później otwarte zostało 18-dołkowe pole golfowe w Szczawnie Zdroju. I choć może się wydawać, że nie jest to bezpośrednia historia Polskiego Związku Golfa, warto zauważyć, że na bazie tych tradycji golf w ogóle w naszym kraju istniał. Co więcej, od lat 30. XX wieku zaczął niezwykle szybko zyskiwać na popularności!

Dlaczego XX-lecie międzywojenne było ważnym okresem w rozwoju polskiego golfa?

Szczególnie dobrym czasem dla polskiego golfa było XX-lecie międzywojenne. Polska odzyskała niepodległość i na chwilę można było złapać oddech względnego spokoju. Stąd też pole w Szczawnie Zdroju (Bad Salbrunn) nie było jedynym, które pojawiło się na naszej mapie. Co więcej, starano się coraz bardziej zorganizować całe zaplecze tej wyjątkowej dyscypliny, czego przykładem jest powołanie Poznańskiego Klubu Golfowego, które miało miejsce 27 marca 1922 r. Była to pierwsza otwarta organizacja sportowa, która pojawiła się na terenie już niepodległej Polski.

Około 1923 roku utworzono także Warszawski Golf Club, który mieścił się w okolicach Czerniakowa – pole wytyczono na łąkach siekierkowskich, które były płaskie, bez drzew i do tego z dwoma jeziorkami. Za jego powstaniem stali zagraniczni dyplomaci, posłowe ze Szwecji i Anglii.

Na chwilę przed wojną, bo w 1938 roku, klub został jednak przeniesiony do Powsina, niewielkiej miejscowości pod Warszawą. Główną przyczyną były modernizacje wodociągów, a Stacje Pomp Rzecznych znajdowały się przy samych polach siekierkowskich. Zmiany były więc konieczne, stąd też zaczęto szukać nowej lokalizacji. Co więcej, oficjalnie wskazuje się, że Warszawski Golf Club właśnie wtedy zmienił nazwę na Polski Country-Club, a jego członkowie mogli korzystać z 50-hektarowego pola z 9 dołkami. Co do pola, wszystko się zgadza. Jednak samo stworzenie Polskiego Country-Clubu jest nieco bardziej skomplikowane. Pierwsza jego „wersja” powstała bowiem w 1932 roku. Była to spółka założona przez polskich milionerów, która miała na celu budowę pola golfowego. Udało się tego dokonać już w 1934 roku, kiedy to twórcy spółki Polski Country Club założyli stowarzyszenie o zbliżonej nazwie – Contry Club. Jego głównym zadaniem było wspieranie różnych sportów, lecz przede wszystkim golfa. ^[3]

Mniej więcej w tym czasie działały też pola golfowe w innych częściach kraju, jak np. we Wrocławiu (Breslau Golf Club) czy w Katowicach (9-dołkowe pole i Golf-Klub im. Kazimierza Pułaskiego). Znane było też prywatne pole w Julinie k. Łańcuta, są doniesienia o obiekcie na terenie gdańskiego Wrzeszcza, a także planach budowy kolejnych pól golfowych, chociażby we Lwowie czy Poznaniu. Co więcej, w 1932 roku zostaje wydana pierwsza tak ważna polska książka o golfie – „Podręcznik do gry w golfa” Adama Gubatta. 

Jak zatem widać, był to czas niezwykle intensywny dla tej dyscypliny sporu, ale – niestety – rozwój Polskiego Związku Golfa musiał jeszcze się zaczekać. Nastała II Wojna Światowa.

Trudny czas dla golfa w Polsce – PRL

Wojna przyniosła Polsce ogromne zniszczenia – zarówno w zakresie infrastruktury, jak i generalnej jakości życia, w tym także mentalnego. I choć wielu ludzi właśnie w rozrywce oraz sporcie widziało szansę na odbudowę społeczeństwa, wprowadzenie do niego oddechu i nowego życia, nie było to zgodne z panującą ideologią. PRL-owskie władze uznawały bowiem golf za zbędną rozrywkę rodem z kapitalistycznego świata. Polacy mieli być w końcu ludem pracującym, oddanym krajowi i dobru ogółu – cóż zatem wspólnego miałby mieć z tym golf?! Oczywiście, jest to nieco ironiczne postawienie sprawy, lecz nie zmienia to faktu, że taki był dominujący dyskurs. W efekcie tego typu podejścia, golf stał się dla Polaków niemalże egzotyczną dyscypliną.

Dotychczasowe pola golfowe i wszystkie związane z nimi obiekty zostały do tego czasu albo zniszczone, albo przekazane na cele gospodarcze – tworzono na ich miejscu lasy lub pola uprawne. Tym sposobem zaprzepaszczono wszystkie golfowe osiągnięcia – nie tylko te związane typowo z infrastrukturą, lecz przede wszystkim z rozwojem popularności tej dyscypliny, a także poziomu sportowego, który prezentowali Polacy i… Polki! Choć początkowo golf był typowo męskim sportem, z biegiem czasu zaczęły grać w niego także kobiety. Jedna z nich, pochodząca z Warszawy pani Potocka, zwyciężyła nawet w najważniejszej konkurencji w wielkim międzynarodowym turnieju, który miał miejsce w Pieszczanach (Słowacja). Jak wskazują źródła, nagrodą był „wędrowny puchar tyrolskiego klubu Igls”.^[3]

W okresie PRL-u nikt jednak o tym nie pamiętał, wręcz przeciwnie – tak burżuazyjne rozrywki nie powinny przecież w ogóle istnieć! Właściwie szanse na rozwój golfa były więc zerowe, a jego wizerunek bardzo nadwątlony. Wśród wielu pokoleń do dziś pokutuje przeświadczenie, że jest to sport ekskluzywny – mogą się nim zajmować tylko elity, a nie każdy przeciętny człowiek (przekładając to na język PRL-u: lud pracujący).

Lata 80. i 90. – intensywny rozwój polskiego golfa

Wyjątkowość tego sportu nie pozwoliła mu jednak zniknąć całkowicie. W 1982 r. powstała sekcja golfa przy Klubie Sportowym „Start” w Katowicach. Co prawda jego członkowie właściwie nie mieli, gdzie i czym grać, ale pokazało to, jak silny jest duch tej dyscypliny. Klub funkcjonował kilka lat, lecz w końcu jego działalność napotkała przeszkody i sekcję golfową wygaszono. Było to jednak jasnym dowodem na to, że w Polakach jest chęć gry i ogromna ciekawość względem golfa. Na szczęście, czas nie stał w miejscu i w końcu – po transformacji ustrojowej – można było na nowo budować potencjał w tym zakresie.

Zaczęto działać dość szybko i już w 1991 r. można było korzystać z driving range na polu golfowym w Rajszewie. W kolejnym roku działało już cało pole, a także powstał First Warsaw Golf & Country Club.  Pozwoliło to także na rozegranie pierwszego powojennego turnieju w naszym kraju, co miało miejsce również w 1992 roku. Mniej więcej w tych latach pojawiły się także 9-dołkowe pole w Kołczewie (okolice Międzyzdrojów) oraz w Łukęcinie (obecnie już nieistniejące). W 1993 r. powstał też kolejny klub – Amber Baltic Golf Club, który stworzono przy wspomnianym polu golfowym w Kołczewie.

W tym właśnie czasie historia Polskiego Związku Golfa ma swój oficjalny początek – 31 lipca 1993 r. miało miejsce zebranie założycielskie PZG. Brały w nim udział m.in. wspomniane stowarzyszenia, tzn. First Warsaw Golf & Country Club oraz Amber Baltic Golf Club. Stworzono tym samym organizację, która do dziś pełni najważniejsze funkcje w organizacji całego polskiego, golfowego świata. Co więcej, stoi też na straży przestrzegania reguł gry oraz promuję tę dyscyplinę – tak, by jej popularność z roku na rok rosła.

Historia Polskiego Związku Golfa na miarę XXI wieku

W kolejnych latach rozwój Polskiego Związku Golfa potoczył się bardzo szybko. Jeszcze w 1993 r. PZG przyjęto do Europejskiej Federacji Golfa (EGA). Rok później zorganizowano pierwsze Otwarte Mistrzostwa Polski (Polish Open) na polu golfowym w Kołczewie, a w 1995 r. – także na polu Amber Baltic – pierwsze Otwarte Mistrzostwa Polski Amatorów. Zaledwie 5 lat później, bo w 2000 roku, rozegrano tam także Mistrzostwa Europy Kobiet, co było znakomitą okazją do promocji Polski na golfowej arenie międzynarodowej. W międzyczasie powstały także różne komisje, jak np. komisje ds. juniorów czy kobiet (które zresztą w 2015 r. tworzą Polskie Stowarzyszenie Golfa Kobiet).

Wszystko to sprawia, że rozwój Polskiego Związku Golfa istotnie wpłyną na generalną kondycję tego sportu w naszym kraju. Co prawda wciąż mamy wiele lat do nadrobienia, względem chociażby zachodniej części Europy, lecz – mimo wszystko – małymi krokami pojawiają się duże sukcesy. Rok 2022 zakończył się m.in. awansem Adriana Meronka do TOP50 Official World Golf Ranking i zaproszeniem do turnieju The Masters, a na początku 2023 zarejestrowanych w PZG jest już niemal 70 różnych klubów. Co zatem przyniosą kolejne lata? Nie możemy się już doczekać!

Źródła:

1. Bialic, M., Kamizelka w kolorze dojrzałego szpinaku – czyli historia strojów golfowych, „konkursmoda.wilanow-palac.pl” [dostęp: 07.02.2023]
2. Bialic, M., Historia golfa i strojów golfowych w Polsce w okresie dwudziestolecia międzywojennego, [w:] Kwartalnik historii kultury materialnej, Instytut Archeologii i Etnologii PAN Warszawa 2011, nr 2, s. 183-194
3. Grendecka, E., O początkach golfa nad Wisłą, „golfchannel.pl”, 17.10.2019 [dostęp: 07.02.2023]