Jak wybrać optymalne wedge do zestawu golfowego? Loft, bounce, grind i inne parametry główek

Wybór kijów golfowych do krótkiej gry to jeden z ważniejszych elementów kompletowania swojej torby. Nietrudno zgadnąć, że oprócz puttera to wedge są właśnie drugą najczęściej używaną grupą kijów podczas rundy golfa. Za ich pomocą powinniśmy być w stanie zarówno pokryć kluczowe odległości wokół greenu, aby skutecznie zatrzymać na nim piłkę, jak również mieć możliwość zagrania różnorodnych typów uderzeń, bo nigdy nie wiadomo w jakiej sytuacji się znajdziemy. Warto poświęcić więc temu aspektowi fittingu trochę uwagi i zastanowić się, czego potrzebujemy dla najbardziej efektywnej krótkiej gry. Właśnie z tą myślą napisałem ten artykuł, który będzie opisywał najważniejsze aspekty techniczne konstrukcji główek wedge’y.

• Krótki spis treści – czyli co znajdziecie w artykule:

  1. Loft w wedge’ach – czyli jaki rozkład i ilość kijów w torbie golfowej będzie najlepszy
  2. Rozkład loftów czy rozkład odległości – co jest ważniejsze?
  3. Przykładowe koncepcje budowy zestawu zapewniające równy rozkład odległości
  4. Co, jeśli nasza gra wedge’ami jest bardzo kombinacyjna i nie bazuje na pełnym swingu?
  5. Czy istnieje optymalna ilość wedge’y w zestawie golfowym – co na nią wpływa?
  6. Bounce – jaki wpływ ma ten element konstrukcji wedge’y na skuteczność krótkiej gry?
  7. Kiedy używać określonego rodzaju bounce w kijach golfowych?
  8. Rekomendowany bounce w zależności od podłoża i typu swingu (kąta natarcia na piłkę)
  9. Grindy w wedge’ach – jaki jest cel tego parametru kija golfowego?
  10. Klasyfikacja grindów w wedge’ach Titleist Vokey

Loft w wedge’ach – czyli jaki rozkład i ilość kijów w torbie golfowej będzie najlepszy

Od razu rozwieję wątpliwości – jak to zwykle bywa w fittingu, także i przy wyborze odpowiedniego rodzaju i ilości wedge’y nie ma jednego równania do którego wystarczy włożyć swoje ‘zmienne’ i uzyskać wynik (najlepiej jeszcze za każdym razem taki sam). Wybór arsenału kijów do krótkiej gry jest sprawą niezwykle indywidualną – i do tego nie zależy tylko od tego jaką technikę, styl i umiejętności MY mamy, ale też od tego GDZIE i W JAKICH WARUNKACH gramy. Tak czy inaczej dobrze jest przemyśleć kwestię ilości tych kijów golfowych w swojej torbie na etapie jej kompletowania lub uzupełniania.

Rozkład loftów czy rozkład odległości – co jest ważniejsze?

Patrząc na specyfikacje niemal wszystkich zestawów golfowych można dojść do jednego wniosku – niemal wszyscy producenci w miarę równo rozkładają różnice między loftami na kijach w miarę postępu zestawu (wahają się między 3 a 6 stopni pomiędzy jednym kijem a kolejnym w secie). Podobnie jest z wedge’ami – oczywiście tylko na papierze. Bo gdyby pomyśleć, na czym tak naprawdę nam zależy podczas operowania tym rodzajem kijów, to odpowiedz będzie niejednoznaczna:

• Do pewnego momentu na pewno zależy nam na równych odległościach (czy mniejszych czy większych pomiędzy kolejnymi kijami – do tego zaraz dojdziemy),
• Natomiast od któregoś z kijów przeważnie większość amatorów uznaje, że nie jest w stanie precyzyjnie uderzyć pełnym swingiem i zaczyna skracać zamach, jednocześnie skracając dystanse (nie wszyscy tak robią/mówią, ale spora część się ze mną zgodzi).

Czy zatem optymalnym zestawem wedge’y jest po prostu wziąć równe (dajmy na to 4-stopniowe) odstępy idąc w górę od PW i nasz zestaw jest gotowy? Idąc na skróty tak – ale jeśli chcemy przemyśleć swoją krótką grę, to radzę zastanowić się, a najlepiej sprawdzić podczas fittingu, odległości realne jakie uzyskujemy poszczególnymi loftami. Nieraz w mojej praktyce okazywało się bowiem, że równe odległości dawały przykładowo tylko 2 stopnie różnicy przy przejściu z zestawowego Pitching Wedge’a na pierwszy ‘klasyczny’ wedge. Mam taką obserwację, że po prostu profile tych dwóch sąsiadujących kijów bywają na tyle różne, że im bardziej ‘wybaczalny’ jest zestaw ironów – tym dłuższy robi się PW i często następny kij nie powinien być 4-6 stopni oddalony od niego, tylko mniej jeśli weźmiemy pod uwagę REALNE odległości osiągane na polu.

Można przyjąć dość proste, ale w większości przypadków skuteczne założenie, że między poszczególnymi wedge’ami w zestawie odstępy w odległościach powinny być między 10 a 15 metrów – niezależnie od tego, jakie mają lofty.

Równy/pożądany gapping (rozkład odległości) między różnymi kombinacjami można osiągnąć na wiele sposobów. Często zdarza się, że różnice wynikający z równych odstępów między loftami nie dają odpowiedniego pokrycia kluczowych odległości – wiele zależy od budowy kijów (nie wszystkie wedge muszą byc z identycznej serii z różnych względów) czy od naszej techniki (nie wszystkimi wedge’ami będziemy grać pełny swing).

Przykładowe koncepcje budowy zestawu zapewniające równy rozkład odległości

Założenia, jakie przyjąłem:

• Pitching Wedge’em nazywam najkrótszy kij z naszego zestawu ironów – chodzi o to, żeby miał tę samą główkę co pozostałe żelaza, a nie klasyczną główkę wedge’ową (bardziej smukłą, w stylu blade),
• zestaw buduję w oparciu o lofty kijów – nie wnikam jeszcze na tym etapie w funkcje specjalne, jakie dany kij może pełnić w zestawie (np. będzie kijem tylko do piasku lub kijem, którym gramy wyłącznie pół swingu),
• tabelka prezentuje przykładowe pomysły na zbudowanie swojej torby – zestawu wedge’y – zaczynając od pitching wedge z zestawu. Następne wedge są dobrane, aby zapewniać w miarę równy rozkład odległości.

Co, jeśli nasza gra wedge’ami jest bardzo kombinacyjna i nie bazuje na pełnym swingu?

W naszej krótkiej grze możemy chcieć wysokie (z wyższymi loftami) wedge używać do gry bardziej kombinacyjnej. Wtedy często skracamy uchwyt, zmieniamy ich realne ustawienie względem podłoża czy realny loft. W takim przypadku nie musimy poświęcać aż tyle uwagi na równe rozkłady odległości – wybieramy po prostu kij DO KTÓREGO chcemy mieć równe odstępy, a potem już ‘kombinujemy’ zestaw wg swoich indywidualnych preferencji czy sugestii fittera / trenera.

Dobry fitter podczas sesji doboru wedge’y zada mnóstwo pytań odnośnie Twojej krótkiej gry, które pomogą zbudować obraz Twoich potrzeb, a następnie doradzić i skompletować optymalny zestaw kijów golfowych do krótkiej gry.

Konkluzja powinna być jedna: to nie lofty są najważniejsze (choć wiele ułatwiają na poziomie wstępnej orientacji) tylko realny rozkład odległości między poszczególnymi kijami oraz nasze potrzeby przy kijach z wyższymi loftami.

Czy istnieje optymalna ilość wedge’y w zestawie golfowym – co na nią wpływa?

Spójrzmy na torby zawodników z Touru (nawet jeśli uważamy, że to nie nasz poziom to powiem uczciwie, że znacznie lepiej podpatrzyć co ma aktualny nr 1 w torbie jeśli chodzi o wedge niż jakiego drivera akurat posiada). Większość z nich ma minimum trzy, a najczęściej cztery wedge. Oczywiście nie ma jednego optymalnego ‘setupu’ w tej kwestii i wiele zależy także od warunków na polu czy choćby jego długości (jeśli pole jest dłuższe to pewnie można poświęcić jeden wedge dla kijów do długiej gry – i na odwrót). Na pewno ważne jest też ukształtowanie pola i twardość podłoża poszczególnych dołków, która może wpłynąć na potrzebę posiadania różnych profili wedge’y (bounce/grind – o czym dalej w artykule.

Nie lubię uogólnień, ale można powiedzieć, że o ile nie ‘machamy’ dramatycznie wolno i nasze różnice w odległościach między poszczególnymi kijami przez to się zacierają, to potrzebujemy wg mnie minimum dwóch, a najlepiej trzech wedge’y w zestawie oprócz PW.

Michał Bajerski, Club Fitter, BogiGolf Fitting Center

Bounce – jaki wpływ ma ten element konstrukcji wedge’y na skuteczność krótkiej gry?

Bounce to a najprostszy możliwy sposób opisując – kąt wyznaczony pomiędzy podłożem a linią przechodzącą od miejsca styku tylnej dolnej krawędzi z podłożem do krawędzi tnącej (będącej zwykle nieco powyżej).

Więcej o bounce pisałem w innym artykule: https://bogigolf.com.pl/blog/jak-dobrac-wedge-porady-dla-fittingu-kijow-do-krotkiej-gry/

Efektywny bounce w wedge’u – co to takiego?

W tym miejscu warto zaznaczyć, że patrzenie na bounce tylko przez pryzmat wartości (kąta) jaki podany jest na główce wedge’a jest uproszczeniem. Można powiedzieć, że bounce bounce’owi nie jest równy – innymi słowy sama cyferka jeszcze nie mówi nam wszystkiego. W terminologii fitterów istnieje coś takiego jak „efektywny bounce”. Nie ma może na niego jakiegoś specjalnego wzoru, który by określał, że „odtąd-dotąd’ bounce efektywny jest duży lub mały. Generalnie chodzi o to, że wedge mają bardzo różne kształty dolnej części, różne zaokrąglenie a przede wszystkim różną szerokość spodu. To właśnie występowanie dużego zróżnicowania wśród najważniejszej części wedge’a – jego spodu, która warunkuje jak kij ten będzie się zachowywał przy grze z różnego typu podłoża – sprawia, że efektywny bounce w dwóch wedge’ach o tym samym nominalnym bounce będzie się różnił.

W uproszczeniu: efektywny bounce to jakby iloczyn nominalnego bounce i szerokości spodu główki wedge’a.

Jeśli dwa wedge mają identyczny bounce nominalny, to ten z szerszą stopką będzie miał wyższy bounce efektywny. Dlaczego? Wyobrazmy sobie dwa wedge – jeden bardzo wąski, drugi bardzo szeroki. Jeśli oba mają taki sam nominalny bounce, to jednak przy tym, który posiada znacznie szerszy spód szansa, że zakopiemy się w podłożu jest przecież (nawet na czystą logikę) mniejsza. Zatem ten będzie miał większy efektywny bounce.

Kiedy używać określonego rodzaju bounce w kijach golfowych?

Bob Vokey mówi, że bounce jest Twoim przyjacielem w wedge’ach, ponieważ dostarcza więcej wybaczalności. Jest w tym bardzo dużo prawdy – właśnie wedge z wysokim bounce (i teraz nieważne czy nominalnym, czy efektywnym – efekt jest ten sam) sprawiają, że możemy odpalić uderzenie, które nazywam „fire and forget” (jak rakiety naprowadzane automatycznie na cel) – czyli machnąć i się nie martwić co będzie się działo dalej 😊 Nie przez przypadek wedge z zestawów dla amatorów, czy też serie specjalne, przeznaczone dla golfistów i golfistek mających problemy z krótką grą są bardzo szerokie. Czyli bounce sprawia, że (w super-uproszczeniu) jakbyśmy nie uderzyli w piłkę – tak czy inaczej ona poleci wysoko. Oczywiście dopóki nie napotkamy na ‘beton’ i bounce stanie się z przyjaciela naszym wrogiem, bo utrudni w ogóle znalezienie się krawędzi lica pod piłką.

Bob Vokey to jeden z guru projektantów wedge’y. Drugim jest z pewnością Roger Cleveland, który co ciekawe obecnie projektuje kije golfowe dla Callaway.

Bounce w zależności od rodzaju podłoża i typu swingu

Dobór bounce’u można też rozpatrzyć w dwuwymiarowej tablicy, obrazującej z jednej strony twardość podłoża, a z drugiej typ naszego swingu. Miękkie/sypkie podłoże wymaga wyższego bounce (nie bez powodu typowy sandwedge ma właśnie bardzo wysoki bounce i często jest szeroki od spodu). Natomiast golfiści zmagający się z twardymi polami golfowymi będą potrzebować wedge’y z niższymi bounce’ami, ponieważ na twardym podłożu trudniej jest operować wysokim bounce – łatwiej precyzyjnie jest uderzyć pod piłkę z niskim bounce.

Rekomendowany bounce w zależności od podłoża i typu swingu (kąta natarcia na piłkę)

Wedge z niskim bounce (przeważnie 4-6 stopni) są idealne do grania z twardszego podłoża lub nawet ‘betonowego’ bunkra. Dobrze sprawdzają się dla graczy z bardziej płaskim swingiem. Często typowy lob wedge ma właśnie dość niski bounce, bo gra takim kijem wymaga dużej precyzji. Jeśli masz mały divot to najprawdopodobniej Twój swing jest płytki i powinieneś zastanowić się nad niskimi bounce’mi w swoich wedge’ach.

Wedge ze średnimi bounce’ami przeważnie mają tę wartość na poziomie 7-10 stopni. Są dość wszechstronne przy grze z różnych rodzajów podłoża. Często zapewniają płynne przejście od typowego pitching wedge do mini-zestawu wedge’y. Z tego punktu widzenia pasują najszerszej grupie golfistów – także większość producentów w tej grupie wedge’y oferuje najwięcej opcji wyboru grindów.

Wedge z wysokimi bounce (11 i więcej) są zaprojektowane do gry z miękkiego lub sypkiego podłoża. Bounce jest wtedy Twoim przyjacielem, ponieważ nie pozwala kijowi zakopać się w piasku czy miękkiej darni. Jeśli robisz duże i głębokie divoty to najprawdopodobniej Twój swing jest dość stromy i trzeba zastanowić się nad wyborem wedge’y o większych bounce’ach.

Grindy w wedge’ach – jaki jest cel tego parametru kija golfowego?

Można powiedzieć, że skoro wedge mają już loft i bounce, to zostały opisane w sposób bardzo dokładny. Większość producentów dodaje jednak jeszcze trzeci wymiar – grind – który określany jest już ‘opisowo’, najczęściej literami (które nawiasem mówiąc nic nie znaczą, nie są skrótami od niczego – po prostu stanowią swoistą ‘nazwę handlową’ w danej marce kijów). Dlatego bardzo ważne jest może nie nauczenie się grindów na pamięć – powiedzmy, że to zadanie fittera 😊 – ale przynajmniej orientacja w tym, czego szukamy przeglądając różne opcje i nazwy u producentów, którzy nas interesują.

Klasyfikacja podobnych grindów w różnych markach produkujących wedge

W swoich opisach posłużę się klasyfikacją w kijach golfowych Titleist Vokey Wedge – omawiając poszczególne rozwiązania a następnie klasyfikując poszczególne warianty do rodzajów podłoża i typów swingu. Warto jednak wiedzieć, że nie ma umownego nazewnictwa w tym zakresie (nie jest to żaden ewenement bowiem w golfie producenci w praktycznie żadnym aspekcie nie potrafią się dogadać na jakąkolwiek unifikację i wypracowany ‚standard’).

Klasyfikacja grindów w wedge’ach Titleist Vokey

F Grind

To jeden z tych bardziej tradycyjnych grindów, dla golfistów którzy lubią klasyczny design wedge’y. Spód jest w miarę jednolity, bez dużych wycięć, przez co idealnie sprawdza się jako kij do pełnych swingów oraz gry z prostym licem, nakierowanym na cel. W zależności od wybranego bounce’u sprawdzi się dla graczy z bardziej płaskim lub stromym swingiem.

Rodzaj podłoża: neutralne lub miękkie, w zależności od bounce

Typ swingu: każdy, w zależności od bounce

S Grind

Kolejny przykład grindu, który jest w miarę równo wycięty od heel do toe. Nieco więcej zeszlifowanego metalu w tylnej części sprawia, że efektywny bonce jest nieco mniejszy. Idealny jako drugi wedge do pełnych uderzeń lub sandwedge dla osób, które preferują wychodzić z bunkra ‘do góry’ zamiast uderzać z pełną mocą w dół i liczyć, że bounce załatwi sprawę.

Rodzaj podłoża: neutralne lub miękkie

Typ swingu: średni i bardziej stromy

M Grind

Dość wszechstronny grind, dzięki temu, że więcej metalu zostało w nim zeszlifowane od strony heel i toe. Umożliwia grę z prostym licem jak również trochę więcej kombinacji niż grind F i S. Jako, że sporo materiału zostało usunięte z dolnej części, to także efektywny bounce jest nieco niższy, przez co ten wedge jest rekomendowany dla nieco bardziej płaskiego lub neutralnego swingu.

Rodzaj podłoża: średnie lub twarde

Typ swingu: płaski lub średni

D Grind

Ten typ wszedł do oferty parę lat temu – oferuje podobny profil jak M Grind ale z wyższym efektywnym bounce, przez co doskonale sprawdza się dla golfistów grających na bardziej miękkich polach lub z sypkiego podłoża i posiadających dość stromy kąt natarcia w swingu. Pomaga generować więcej spinu poprzez agresywny kontakt i stromy atak na piłkę.

Rodzaj podłoża: średnie lub miękkie

Typ swingu: stromy lub średni

K Grind

Najwyższy efektywny bounce znajdziemy w K Grind – wedge’ach, które posiadają bardzo szeroki spód, idealnych do gry z miękkiego i sypkiego podłoża. Jeśli potrzebujesz pomocy w grze z piasku i krótszych zagraniach a nie grasz z ‘betonu’ to będzie to przyjazny wybór dla Ciebie, gdyż zaoferuje dodatkową wybaczalność.

Rodzaj podłoża: miękkie

Typ swingu: stromy lub średni

L Grind

Ten typ grindu powstał dla golfistów przeważnie grających na twardym podłożu i oferuje dość niski bounce. Wycięcie od strony heel i toe pozwala na bardzo efektywną grę kombinacyjną z otwieraniem lica czy wysokich flopów. Wymaga dużej precyzji w trafianiu pod piłkę, dlatego nie jest polecany golfistom mającym problemy z krótką grą.

Rodzaj podłoża: twarde

Typ swingu: płaski lub średni

Wybór odpowiedniego zestawu do krótkiej gry na polu golfowym nie jest rzeczą prostą i można by mu poświęcić nie jeden czy dwa artykuły – lecz całą książkę. W tym wpisie zaledwie zacząłem omawiać poszczególne elementy warunkujące wybór główek – choć ilość kombinacji i zmiennych jest niemal równa ilości golfistów, którzy świadomie chcą podejść do budowania swojego arsenału wedge’y. Z całą pewnością na profesjonalnym fittingu dowiesz się znacznie więcej na temat budowy i optymalizacji tej grupy kijów a także dopasujesz odpowiedni set do swojego stylu i potrzeb. Dlatego zapraszam do BogiGolf Fitting Center na sesję fittingu wedge’y oraz innych kijów golfowych, gdzie zajmujemy się profesjonalnie nie tylko główkami, grindami i bounce’ami ale jeszcze takimi aspektami jak choćby shaft, długość, wyważenie kijów.