Dzisiejsi producenci kijów golfowych prześcigają się w wymyślaniu i wypuszczaniu na rynek dziesiątek bardziej lub mniej rewolucyjnych technologii. Część z nich rzeczywiście zmieniła charakter golfa i przyczyniła się do zmian w niektórych regułach (na przykład wprowadzenie na rynek kijów typu rescue, zastosowanie materiałów o znacznym współczynniku transferu energii czy wreszcie projektowanie kijów z ogromnym momentem bezwładności).
Jednak zasadniczą kwestią, mającą wpływ na dobór kijów, szczególnie ironów, jest to czy są one wykonane w technologii odlewania (ang. cast) czy są wykuwane (forged).
Poniższe opracowanie przybliża różnice pomiędzy tymi dwoma technikami wytwarzania oraz analizuje mocne i słabe strony tak wykonanych kijów.
Jakie są fundamentalne różnice pomiędzy kijami kutymi a odlewanymi?
Proces odlewania można porównać do robienia kostek lodu w zamrażarce - jego istotą jest stworzenie stałego, twardego przedmiotu z cieczy, dzięki zastosowaniu formy. Irony odlewane są właśnie z ciekłej stali, najczęściej jej nierdzewnej odmiany. Stal roztapia się w wysokiej temperaturze a następnie jest wtłaczana do ceramicznej formy. Po ostygnięciu, forma jest rozbijana a łopatka kija wyciągana do dalszej obróbki.
Do wytwarzania kijów kutych używa się jednego tylko kawałka metalu. Wyroby najlepszych producentów wytwarzane są z miękkich odmian stali, ze sztabek o wymiarach około 1 x 10 cali. Metal jest rozgrzewany do czerwoności, ale nie roztapiany, a następnie obrabiany mechanicznym młotem, aż do uzyskania projektowanego kształtu główki.
Masowa produkcja odlewanych główek kijów
Proces wykuwania główek
Dlaczego do wyrobu najlepszych modeli kijów używana jest technika kucia?
Wykuwanie główek z jednego kawałka metalu, nadaje wyższą jakość stali w finalnym produkcie. Odlewanie jest bardziej opłacalną ekonomicznie metodą, stąd wykorzystywane jest w masowej produkcji. Główną wadą odlewania jest to, że zawsze przy stygnięciu, w strukturze metalu pozostają drobne bąbelki powietrza. Są one uwięzione na stałe i nie można ich w żaden sposób usunąć, jeśli główka już zastygła w formie. Wracając do przykładu z kostką lodu - to samo dzieje się w tym przypadku, niezależnie jak ostrożnie nalewasz wody do formy, zawsze pozostają bąbelki. W skrajnych przypadkach złego wykonania, owe bąbelki mogą sprawić, że nawet dwa identyczne uderzenia będą miały inną trajektorię, odległość itd. W najlepszym razie kije odlewane przy uderzeniu wydają się jakby twardsze, pozbawione optymalnej kontroli nad piłką.
Czy średniozaawansowany gracz jest w stanie wyczuć te różnice?
Prawdopodobnie nie, jeśli nigdy wcześniej nie uderzał kijami kutymi. Ale nawet przy kilku uderzeniach wykonanych kijami kutymi, bez uwięzionych drobin powietrza, da się odczuć różnicę - kije kute wydają się bardziej miękkie oraz zwarte. Im lepszy golfista, tym szybciej wyczuje różnicę.
Dlaczego kije kute brzmią przy uderzeniu inaczej niż odlewane?
Bąbelki w kijach odlewanych oddziałują na drgania powietrza, co powoduje inne wrażenia dźwiękowe. Można to przedstawić na kolejnym przykładzie. Wystarczy napełnić dwie szklanki wodą - jedną gazowaną a drugą niegazowaną - a następnie uderzyć w nie na przykład długopisem. Szklanka z wodą gazowaną wyda głuchy dźwięk, podczas gdy ta napełniona wodą bez gazu będzie powodować dłuższy, głębszy odgłos. Bąbelki powietrza pochłaniają bowiem wibracje fali dźwiękowej.
Podobnie jest z kijami golfowymi. Główki odlewane powodują przytłumiony dźwięk, ponieważ uwięzione są w nich drobiny powietrza. Z kolei główki kute wydają dłuższy dźwięk przy kontakcie z piłką, dając nie tylko wrażenia 'estetyczne', ale także realną informację co do poprawności uderzenia.
Drobiny powietrza uwięzione w strukturze stali odlewanej
Dlaczego kije odlewane wykonane są głównie ze stali nierdzewnej, a kute ze stali węglowej?
Stali węglowej technicznie można by używać także do odlewania kijów. Jednak roztopieniu i powtórnym okrzepnięciu, staje się ona zbyt miękka, zbyt lepka, żeby być wykorzystaną do produkcji główek. Ponadto stal węglowa nie układa się tak dobrze w formach, przez co niemożliwe jest wykonywanie bardziej zaawansowanych form główek tą techniką. Rozgrzana stal nierdzewna jest bardziej ciekła i doskonale wpasowuje się w szczeliny formy odlewniczej. Dodatkowo stal nierdzewna, szczególnie najpopularniejsza odmiana 17-4, jest nawet do dwóch razy bardziej wytrzymała niż stal węglowa. Ta wytrzymałość ma swoje zalety przy projektowaniu bardziej wyszukanych kształtów główek. Można w ten sposób odlać cieńsze ścianki na licu kija oraz powszechnie używane już dziś "szczeliny" w tylnej części główki (kije cavity back). Jednakże twardość w znacznym stopniu utrudnia obróbkę - kije odlewane mają tendencję do pękania, kiedy próbuje się za bardzo zmieniać ich charakterystykę (np. nadmiernie zmieniając loft czy lie główki podczas custom fittingu).
Co oznaczają określenia typu stal 1025 i jakie znaczenie ma jej użycie do produkcji kijów?
Stal 1025 oznacza, że w stopie jest 0,25% węgla. Węgiel nadaje stopowi większą twardość. Jeśli zawartość węgla wzrasta do ponad 1%, to stop staje się twardy, ale równocześnie bardziej kruchy. Z kolei zawartość węgla poniżej 0,1% sprawia, że stal jest zbyt miękka i mogłaby się odkształcić podczas zwykłego uderzenia. Zawartość węgla na poziomie 0,25% jest uważana za bardzo dobrej jakości stop do produkcji wysokiej jakości główek.
Czy to prawda, że kije kute z czasem rdzewieją?
Nie do końca - w dużej mierze zależy to od użytego materiału. Jednak wiele rodzajów kijów kutych rdzewieje po stałym kontakcie z wilgocią. Chromowanie zapobiega temu procesowi, ale tak czy inaczej drobiny wody penetrują drobne rysy na główkach powstałe od uderzeń w ziemie, piasek itd.
Aby przez długi czas zapobiec problemowi rdzewienia, najlepiej utrzymywać swoje kija w suchym miejscu, wyczyszczone po każdej rundzie i ze ZDJĘTYMI headcoverami. Pomaga także użycie popularnych preparatów typu WD40.
Rdzewienie kijów kutych jest swego rodzaju ceną, za jakość gry jaką oferują. Jeśli decydujesz się na zakup kijów z główkami kutymi, to musisz nieco bardziej one dbać, aby służyły tak samo długo jak te wykonane ze stali nierdzewnej.
Materiał pochodzi ze strony Mizuno Golf.
Tłumaczenie na polski: Michał Bajerski. Wykorzystywanie tekstu w języku polskim bez zgody autora jest zabronione.
